Rối loạn lo âu là rối loạn tâm lý khiến người bệnh luôn cảm thấy lo lắng quá mức, hồi hộp hoặc căng thẳng kéo dài, dù không có nguyên nhân rõ ràng. Khác với cảm giác lo lắng thông thường, rối loạn lo âu kéo dài, lặp lại và ảnh hưởng sâu vào cuộc sống hàng ngày như giấc ngủ, công việc, các mối quan hệ, khả năng đưa ra quyết định.
Ví dụ, bạn chuẩn bị đi làm nhưng trong đầu cứ xuất hiện suy nghĩ “Hôm nay mình sẽ làm sai gì đó”, “Sếp sẽ không hài lòng”, “Đồng nghiệp sẽ đánh giá mình”,… dù không có nguyên nhân gì nhưng bạn vẫn thấy lo lắng, tim đập nhanh, bụng cồn cào, thậm chí trì hoãn không đến công ty. Đó có thể là dấu hiệu của rối loạn lo âu.
Làm sao biết tôi bị rối loạn lo âu?
Nếu bạn thường xuyên rơi vào các trạng thái dưới đây, rất có thể bạn đang trải qua rối loạn lo âu – một rối loạn tâm lý cần được hỗ trợ chuyên sâu:
- Tâm trí: lo lắng quá mức, suy nghĩ tiêu cực lặp đi lặp lại, khó kiểm soát
- Cơ thể: tim đập nhanh, khó thở, buồn nôn, căng cơ, mệt mỏi kéo dài
- Cảm xúc: bồn chồn, dễ kích động, sợ hãi dù không có lý do rõ ràng
- Hành vi: né tránh xã hội, từ chối những tình huống khiến bạn cảm thấy không an toàn.
Điều đáng nói là nhiều người không nhận ra mình đang bị rối loạn lo âu, bởi triệu chứng không chỉ xuất hiện trong tâm trí mà còn ngụy trang dưới dạng phản ứng cơ thể, như đau đầu, mệt mỏi mãn tính, rối loạn tiêu hoá, hoặc mất ngủ.
Rối loạn lo âu cũng thường đi kèm xu hướng tránh né để thấy an toàn, nhưng chính sự né tránh này lại làm nỗi lo ngày càng lan rộng, chi phối nhiều khía cạnh khác trong cuộc sống.
Nếu bạn cảm thấy những điều này đang mô tả chính mình, bạn không hề cô đơn. Đừng lo lắng! Rối loạn lo âu có thể trị liệu được và điều này sẽ được trình bày trong phần sau của bài viết.
Tại sao tôi lại bị rối loạn lo âu?
Không có một nguyên nhân chủ yếu nào gây ra rối loạn lo âu. Trên thực tế, đây là kết quả của nhiều các yếu tố kết hợp với nhau, từ sinh học, tâm lý đến môi trường sống.
- Di truyền và sinh học: Một số người sinh ra đã có hệ thần kinh nhạy cảm hơn với stress. Khi các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, norepinephrine, GABA bị mất cân bằng, não bộ trở nên khó điều chỉnh cảm xúc, khiến người này dễ rơi vào trạng thái lo âu không kiểm soát.
- Trải nghiệm thời thơ ấu: Những ký ức tiêu cực thời nhỏ như bị chỉ trích, bỏ rơi, sống trong môi trường thiếu an toàn, chứng kiến căng thẳng kéo dài trong gia đình,… có thể khiến hệ thần kinh học cách luôn cảnh giác, hình thành một kiểu phản ứng phòng vệ cực đoan và liên tục lo lắng kéo dài đến khi trưởng thành.
- Phong cách tư duy: Nhiều người có xu hướng tưởng tượng ra kịch bản tồi tệ nhất cho mọi tình huống, kể cả khi chưa có dấu hiệu gì. Kiểu tư duy này khiến tâm trí luôn trong trạng thái cảnh báo, lo xa, khó nghỉ ngơi.
- Lối sống hiện đại: Áp lực công việc, thiếu ngủ, lối sống tách biệt xã hội, dùng thiết bị điện tử quá nhiều,… là những tác nhân làm não bộ quá tải. Nếu kéo dài, những điều này dễ làm cạn kiệt khả năng điều tiết cảm xúc và khiến lo âu trở thành phản ứng thường trực.
Rối loạn lo âu khác trầm cảm như thế nào?
Rối loạn lo âu và trầm cảm thường được nhắc đến cùng nhau, nhưng thực chất là hai dạng rối loạn tâm lý khác biệt cả về biểu hiện lẫn hướng can thiệp trị liệu. Nhầm lẫn giữa hai trạng thái này có thể khiến quá trình hồi phục bị trì hoãn hoặc sai hướng.
Rối loạn lo âu khiến bạn luôn bất an, căng thẳng, sợ hãi về những điều chưa xảy ra. Trầm cảm lại khiến bạn thấy buồn bã, vô vọng, mất năng lượng và không còn thiết tha với cuộc sống.
Dù biểu hiện khác nhau, cả hai đều ảnh hưởng mạnh đến sức khỏe tinh thần và có thể xuất hiện cùng lúc. Phân biệt rõ giúp bạn và nhà tâm lý học hoặc bác sĩ tâm thần của bạn chọn hướng trị liệu phù hợp, không bỏ sót hoặc điều trị sai gốc rễ.
Tìm hiểu thêm: Trầm cảm là gì? Mọi điều cần biết về trầm cảm!
Rối loạn lo âu có nguy hiểm không?
Rối loạn lo âu có gây ra nguy hiểm cho người mắc. Vì nhầm lẫn nó với lo lắng thông thường, nhiều người nghĩ rằng hậu quả của nó không gây nguy hiểm, chỉ là những suy nghĩ linh tinh thoáng qua và vô hại.
Trên thực tế, rối loạn lo âu gây ra nhiều nguy hiểm hơn chúng ta tưởng, cụ thể bao gồm:
- Mất ngủ mãn tính, mệt mỏi, suy nhược cả về thể chất lẫn tinh thần. Trong một số tình huống cần có sự tập trung như tham gia giao thông, người mắc có thể gặp nguy hiểm do sự mệt mỏi của cơ thể và tinh thần.
- Rối loạn hoảng sợ, ám ảnh cưỡng chế, rối loạn ăn uống hoặc tiêu hoá. Nhiều người mắc bị sụt cân trầm trọng do kém ăn, bị các cơn đau dạ dày hành họa, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý phức tạp về tiêu hóa.
- Suy giảm hiệu suất làm việc, khó tập trung, hay quên, mất động lực, dễ bỏ lỡ cơ hội.
- Rạn nứt quan hệ cá nhân do người mắc dễ nóng nảy, thu mình, né tránh… khiến người thân không hiểu và dần xa cách, khiến cho các vấn đề tâm lý càng trở nên nghiêm trọng.
- Tăng nguy cơ trầm cảm, hành vi tự hại hoặc lạm dụng chất do lo âu vượt quá khả năng chịu đựng, não bộ có thể rơi vào trạng thái tê liệt, tuyệt vọng hoặc tìm đến các chất kích thích có hại cho sức khỏe để làm dịu tâm hồn.
Rối loạn lo âu có chữa khỏi không?
Có. Rối loạn lo âu hoàn toàn có thể chữa được chữa khỏi.
Vì cho rằng rối loạn lo âu giống như sự lo lắng thông thường, nhiều người tưởng rằng cứ tự nhủ lòng rằng bớt lo đi thì tự rối loạn lo âu sẽ biến mất. Tuy nhiên, trên thực tế, ngước mắc rối loạn lo âu cần có sự đồng hành chuyên nghiệp cùng liệu pháp trị liệu khoa học, phù hợp, được thực hiện bởi các nhà chuyên môn ( nhà tâm lý học chuyên tham vấn trị liệu, bác sĩ tâm thần) được đào tạo bởi các cơ sở giáo dục uy tín trong và ngoài nước.
Nhiều người từng sống trong trạng thái lo lắng triền miên, mất ngủ, căng thẳng dai dẳng,… đã phục hồi và lấy lại được cảm giác an toàn, bình yên trong cuộc sống nhờ vào quá trình trị liệu đúng cách.
Các phương pháp điều trị hiệu quả:
- Liệu pháp tâm lý: là phương pháp điều trị chính trong rối loạn lo âu, được thực hiện bởi các nhà tâm lý học. Thay vì chỉ làm dịu triệu chứng, liệu pháp tâm lý giúp người mắc hiểu rõ nguyên nhân sâu xa, học cách nhận diện và điều chỉnh những cảm xúc và suy nghĩ tiêu cực của bản thân, từ đó dần khôi phục cảm giác an toàn trong tâm trí.
- Trị liệu bằng thuốc chống lo âu: được chỉ định sử dụng trong một số trường hợp cần được hỗ trợ ổn định triệu chứng sinh lý như hoảng sợ, mất ngủ nặng, tim đập nhanh,… Việc dùng thuốc tạo ra một khoảng nghỉ cần thiết, giúp người bệnh đủ sức bước vào quá trình trị liệu tâm lý một cách hiệu quả hơn. Tuy nhiên, rối loạn lo âu không thể được trị dứt điểm nếu chỉ sử dụng thuốc, và luôn cần được kê đơn và theo dõi chặt chẽ bởi các bác sĩ tâm thần.
Nếu bạn nghi ngờ bản thân hoặc những người xung quanh có thể đang gặp vấn đề về rối loạn lo âu, hãy nhanh chóng tìm đến các trung tâm tâm lý hoặc bệnh viện, phòng khám có chuyên khoa tâm thần để được hỗ trợ sớm nhất. Việc phát hiện và can thiệp sớm sẽ giúp tăng cơ hội lớn trị khỏi bệnh cho người mắc rối loạn lo âu.
Bạn có thể đặt lịch với các nhà tham vấn và trị liệu tâm lý nhiều kinh nghiệm của Văn phòng tâm lý Miền Hải Đăng TẠI ĐÂY.
Hoặc bạn còn bất kỳ thắc mắc, băn khoăn nào cần giải đáp, đừng ngần ngại nhắn tin cho Miền Hải Đăng qua zalo hoặc messenger nhé!
