Khi cảm thấy “không ổn” về tâm lý, nhiều người phân vân không biết bắt đầu từ đâu: nên đi khám tâm lý ở bệnh viện hay gặp chuyên gia tâm lý? Liệu mình có đang “nghiêm trọng” cần phải điều trị thuốc ? Hay chỉ cần một ai đó đủ hiểu biết để lắng nghe và hướng dẫn?
Trong bối cảnh các dịch vụ hỗ trợ tâm lý ngày càng đa dạng, câu hỏi “khám tâm lý ở đâu” không chỉ là chuyện địa điểm, mà còn là tìm đúng người, đúng phương pháp – để được hỗ trợ một cách phù hợp và hiệu quả.
Bài viết này của Miền Hải Đăng sẽ giúp bạn hiểu rõ quy trình khám tâm lý, phân biệt giữa các chuyên gia sức khỏe tâm thần, và quan trọng hơn cả: lựa chọn được nơi phù hợp nhất với nhu cầu của mình.
Khám tâm lý là gì?
Khám tâm lý KHÔNG đồng nghĩa với bạn bị bệnh hay yếu đuối, “mất năng lực”.
Khám tâm lý là quá trình của các nhà chuyên môn được đào tạo bài bản giúp bạn đánh giá sức khỏe tinh thần, tình trạng cảm xúc, hành vi, nhận thức và khả năng thích ứng của bạn.
Có 2 dạng khám tâm lý khác nhau :
- Khám lâm sàng tâm thần: do bác sĩ tâm thần chính quy thực chẩn đoán, kê thuốc, điều trị y khoa, gần giống như quá trình bạn đi thăm khám các bệnh thể chất. Việc thăm khám này thường nhanh chóng và có kết quả ngay và đơn thuốc đi kèm nếu bạn có vấn đề về sức khỏe tâm thần như trầm cảm, lo âu .v.v
- Đánh giá tâm lý chuyên sâu: do nhà các tâm lý học ( hay các nhà tham vấn/trị liệu tâm lý) thực hiện, thông qua quá trình quan sát và hỏi chuyện bạn. Có thể cần nhiều buổi làm việc để đưa ra xu hướng chẩn đoán không chỉ về sức khỏe tâm thần mà còn về các khó khăn tâm lý bạn đang gặp phải và nguyên nhân của chúng. Khi làm việc với nhà tâm lý học bạn không sử dụng thuốc mà nhà trị liệu sẽ sử dụng các liệu pháp tâm lý học thông qua trò chuyện để cải thiện các vấn đề tâm lý cho bạn.
Cần lưu ý, khám tâm lý với bác sĩ tâm thần hay đánh giá tâm lý chuyên sâu không phải là quá trình “tư vấn tâm lý”. Để tránh gặp phải những trải nghiệm không mong muốn, tìm hiểu kỹ Tư vấn tâm lý khác gì với khám tâm thần hay tham vấn trị liệu tâm lý TẠI ĐÂY.
Nên gặp ai khi muốn “khám tâm lý”?
Đây là câu hỏi rất phổ biến, bởi nhiều người còn nhầm lẫn giữa bác sĩ tâm thần và nhà trị liệu tâm lý. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai nhóm chuyên gia này sẽ giúp bạn chọn đúng người phù hợp với tình trạng hiện tại:
| Nhóm chuyên gia | Chuyên môn | Phù hợp khi… |
| Bác sĩ tâm thần | Học y khoa, điều trị bằng thuốc | Có triệu chứng nặng về nhận thức Giảm khả năng hành vi Cần can thiệp thuốc, y khoa. |
| Nhà tâm lý học | Học tâm lý học, trị liệu bằng các liệu pháp tâm lý học không dùng thuốc | Lo âu, buồn bã, trống rỗng kéo dài Rối loạn giấc ngủ, ăn uống, sinh hoạt Mất định hướng, khó giao tiếp, xung đột trong mối quan hệ Vừa trải qua sang chấn, biến động lớn trong cuộc sống |
Nhiều người e ngại đi khám vì sợ “bị gắn nhãn bệnh” hoặc “dùng thuốc ngay lần đầu”. Thực tế, điều quan trọng nhất là chọn đúng người để gặp ban đầu. Với các trường hợp chưa rõ mức độ nghiêm trọng, bạn có thể bắt đầu bằng buổi gặp nhà trị liệu tâm lý để được đánh giá chuyên môn và gợi ý thăm khám tâm thần nếu nhà trị liệu thấy các vấn đề của bạn cần sử dụng thuốc.
Để hiểu rõ hơn sự khác biệt giữa nhà tâm lý học và bác sĩ tâm thần, đọc thêm TẠI ĐÂY.
Khi nào nên đi khám tâm lý? Đừng chờ đến khi quá muộn
Nhiều người chỉ nghĩ đến việc khám tâm lý khi đã rơi vào khủng hoảng nặng. Nhưng thực tế, những dấu hiệu ban đầu của tổn thương tinh thần thường rất âm thầm, dai dẳng:
- Mất ngủ kéo dài, thường xuyên cảm thấy lo âu, dễ cáu gắt, mệt mỏi, không còn hứng thú với những việc từng yêu thích.
- Gặp biến cố cuộc sống như ly hôn, mất người thân, thay đổi công việc hoặc mối quan hệ rạn nứt, dẫn đến mất phương hướng hoặc lặp đi lặp lại những hành vi tự hủy hoại.
- Cảm thấy trống rỗng, thiếu động lực, tự ti, rối loạn cảm xúc hoặc cảm giác bản thân “sống không ra mình”.
Theo Mayo Clinic một trong những tổ chức y tế hàng đầu Hoa Kỳ bạn nên tìm đến chuyên gia tâm lý nếu cảm xúc tiêu cực gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, các mối quan hệ hoặc khả năng làm việc trong thời gian dài.
Việc khám tâm lý không phải để gán nhãn “bệnh”, mà là để được đánh giá một cách chuyên môn, từ đó hiểu mình hơn, định hướng rõ hơn và có phương pháp hỗ trợ tâm lý phù hợp. Nhiều trường hợp, chỉ một vài buổi tham vấn tâm lý cũng đủ để tháo gỡ một nút thắt tâm lý đã bám rễ từ lâu.
Nếu bạn muốn biết rõ hơn 10 dấu hiệu cụ thể cần gặp Chuyên gia tâm lý, đọc thêm TẠI ĐÂY.
Khám tâm lý ở đâu tốt nhất? 4 yếu tố quan trọng
- Mục đích đến khám:
- Nếu cần chẩn đoán y khoa, hãy đến bệnh viện gặp bác sĩ tâm thần.
- Nếu cần trị liệu tâm lý để hiểu và chuyển hóa bên trong, hãy đến trung tâm tâm lý uy tín.
- Chuyên môn rõ ràng:
- Bác sĩ, nhà tâm lý học công khai về bằng cấp, kinh nghiệm rõ ràng.
- Nếu là nhà tâm lý học thì họ làm việc bằng phương pháp nào.
- Môi trường an toàn, bảo mật:
- Nơi tiếp đón không gây áp lực, có quy trình rõ ràng.
- Không vội vàng, không đánh giá cảm tính.
- Nếu thăm khám tâm lý với nhà tâm lý học, trung tâm bạn đến nên đưa ra quy trình số phiên làm việc cụ thể, không vội vàng và phán xét
Nếu người bạn đang cần gặp để khám tâm lý là chuyên gia tâm lý/ nhà tâm lý học, tìm hiểu về 9 tiêu chí lựa chọn chuyên gia uy tín TẠI ĐÂY .
Kết luận
Đi thăm khám tâm lý không phải là dấu hiệu của yếu đuối, mà là biểu hiện của sự dũng cảm – dũng cảm nhận ra rằng mình đang cần được hỗ trợ, cần hiểu rõ hơn về chính mình để sống đúng với giá trị và mong muốn sâu xa.
Dù là để vượt qua một giai đoạn khó khăn, giải tỏa cảm xúc bị dồn nén, hay đơn giản là để hiểu mình sâu sắc hơn, việc khám tâm lý có thể mở ra một hành trình chữa lành và trưởng thành cảm xúc lâu dài. Bạn không cần đợi đến khi “khủng hoảng” mới tìm đến trị liệu. Hãy xem chăm sóc tinh thần như một phần thiết yếu của sức khỏe, như cách bạn vẫn khám sức khỏe định kỳ cho cơ thể.
Bạn có thể đặt lịch với các nhà tham vấn và trị liệu tâm lý nhiều kinh nghiệm của Văn phòng tâm lý Miền Hải Đăng TẠI ĐÂY.
Hoặc bạn còn bất kỳ thắc mắc, băn khoăn nào cần giải đáp, đừng ngần ngại nhắn tin cho Miền Hải Đăng qua zalo hoặc messenger nhé!
Các câu hỏi thường gặp về khám tâm lý
Không nhất thiết. Nếu bạn chỉ đang gặp khó khăn về cảm xúc, căng thẳng kéo dài, hoặc cần ai đó giúp bạn hiểu rõ bản thân, bạn có thể gặp nhà tâm lý học, không cần dùng thuốc. Bác sĩ tâm thần thường cần thiết khi có dấu hiệu nghiêm trọng như mất kiểm soát hành vi, rối loạn nghiêm trọng, hoặc cần chẩn đoán y khoa.
Không. Khám tâm lý là một cách để hiểu và chăm sóc sức khỏe tinh thần. Cũng giống như đi khám tổng quát để kiểm tra sức khỏe thể chất, việc đi khám tâm lý là hành động chủ động và có trách nhiệm với sức khỏe bản thân, không có nghĩa bạn “có vấn đề”.
Khi bạn nhận thấy những dấu hiệu như: mất ngủ kéo dài, dễ cáu gắt, lo âu, cảm giác trống rỗng, mất hứng thú với cuộc sống hoặc gặp biến cố mà không thể tự vượt qua. Đừng chờ đến khi khủng hoảng mới tìm hỗ trợ.
Không. Nhà tâm lý học hay nhà tham vấn trị liệu tâm lý không học y khoa và không có chức năng kê đơn thuốc. Họ sử dụng các liệu pháp trò chuyện, đánh giá tâm lý và công cụ khoa học để hỗ trợ thân chủ. Nếu cần can thiệp y khoa, họ sẽ giới thiệu bạn đến bác sĩ tâm thần.
Tùy vào nhu cầu. Nếu bạn cần chẩn đoán y khoa hoặc nghi ngờ bệnh lý tâm thần nặng, nên đến bệnh viện gặp bác sĩ tâm thần. Nếu cần trị liệu cảm xúc sâu sắc, trò chuyện, tháo gỡ vấn đề bên trong, trung tâm tâm lý uy tín hoặc văn phòng trị liệu chuyên sâu là lựa chọn phù hợp hơn.
