Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT) là một loại trị liệu hành vi nhận thức (CBT) đã được sửa đổi. Mục tiêu chính của nó là dạy mọi người cách sống trong thời điểm hiện tại, phát triển những cách lành mạnh để đối phó với căng thẳng, điều chỉnh cảm xúc và cải thiện mối quan hệ của họ với những người khác.
DBT ban đầu được dùng để điều trị rối loạn nhân cách ranh giới (BPD), nhưng nó đã được điều chỉnh để điều trị các tình trạng sức khỏe tâm thần khác ngoài BPD. Nó có thể giúp những người gặp khó khăn trong việc điều chỉnh cảm xúc hoặc đang thể hiện các hành vi tự hủy hoại bản thân (chẳng hạn như rối loạn ăn uống và rối loạn sử dụng chất kích thích). Loại trị liệu này cũng được sử dụng để điều trị chứng rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD).
Bốn kỹ năng được đào tạo trong trị liệu hành vi biện chứng.
- Chánh niệm cốt lõi.
- Kỹ năng chịu đựng đau khổ.
- Hiệu quả giao tiếp liên cá nhân.
- Điều hoà cảm xúc.
Cam kết cho một cuộc sống đáng sống.
DBT đã phát triển để trở thành một phương pháp trị liệu tâm lý dựa trên bằng chứng được sử dụng để điều trị nhiều tình trạng bệnh. Các hình thức diễn ra của DBT thông thường:
- Liệu pháp nhóm: nơi bệnh nhân được dạy các kỹ năng hành vi trong môi trường nhóm.
- Liệu pháp cá nhân với một chuyên gia được đào tạo: trong đó các kỹ năng hành vi đã học của bệnh nhân được điều chỉnh phù hợp với những thách thức trong cuộc sống cá nhân của họ.
- Huấn luyện qua điện thoại, trong đó bệnh nhân có thể gọi cho nhà trị liệu giữa các buổi trị liệu để nhận được hướng dẫn đối phó với tình huống khó khăn mà họ hiện đang gặp phải.
Với DBT, các kỹ năng sống được học và nâng cao như đã kể trên là: chánh niệm, điều hoà cảm xúc, kỹ năng chịu đựng đau khổ và hiệu quả giao tiếp liên cá nhân. Vượt qua những thách thức của lối suy nghĩ không hiệu quả và cảm xúc cực đoan đòi hỏi phải thực sự cam kết thay đổi những hành vi rõ ràng là không hiệu quả. Điều này được thực hiện bằng cách sử dụng một chương trình có cấu trúc chặt chẽ bao gồm cả liệu pháp cá nhân và nhóm cũng như duy trì liên lạc với nhà trị liệu DBT bất cứ khi nào cần thiết.
Trong quá trình điều trị DBT, một người sẽ phải làm bài tập về nhà và thực hành các kỹ năng mới, bao gồm theo dõi cảm xúc và hành vi. Mức độ tập trung và nỗ lực cần thiết cuối cùng có thể dẫn đến sự biến đổi thực sự. Khi một người sẵn sàng thay đổi và thực sự cam kết với cuộc sống làm việc, DBT có thể là một hình thức điều trị rất hiệu quả.
Liệu pháp hành vi biện chứng cải thiện hiệu quả những vấn đề tâm lý nào?
DBT được phát triển vào cuối những năm 1980 bởi Tiến sĩ Marsha Linehan và các đồng nghiệp khi họ phát hiện ra rằng liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) đơn thuần không hoạt động tốt như mong đợi ở những bệnh nhân mắc rối loạn nhân cách ranh giới. Tiến sĩ Linehan và nhóm của cô ấy đã thêm các kỹ thuật và phát triển một phương pháp điều trị để đáp ứng nhu cầu riêng của những người này.
Mặc dù được phát triển có tính đến rối loạn nhân cách ranh giới, DBT cũng có thể là một phương pháp điều trị hiệu quả cho:
- Rối loạn tăng động thái chú ý chú ý (ADHD)
- Rối loạn lưỡng cực
- Rối loạn nhân cách ranh giới (BPD)
- Rối loạn ăn uống (chẳng hạn như chán ăn tâm thần, rối loạn ăn uống vô độ và chứng cuồng ăn)
- Rối loạn lo âu tổng quát (GAD)
- Rối loạn trầm cảm nặng (bao gồm trầm cảm nặng kháng trị và trầm cảm mãn tính)
- Tự gây thương tích không tự sát
- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)
- Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD)
- Rối loạn sử dụng chất gây nghiện
- Hành vi tự tử
Tại sao DBT hiệu quả?
Nhiều vấn đề mà người gặp các rối loạn tâm lý phải vật lộn có liên quan đến thực tế là có sự thiếu hụt về kỹ năng. Ví dụ, những người mắc chứng rối loạn nhân cách ranh giới không có những kỹ năng cần thiết để điều chỉnh cảm xúc của mình hoặc ngăn chặn những giai đoạn tức giận dữ dội hoặc suy nghĩ tiêu cực quá mức. Những người đối phó với những cảm xúc hay thay đổi bằng cách tìm đến chất kích thích hoặc ăn uống vô độ cần học những kỹ năng đối phó mới để làm gián đoạn mô hình của những hành vi tự hủy hoại này.
DBT hoạt động tốt hơn các phương pháp điều trị khác đối với một số người vì nó có cấu trúc như vậy. Phương pháp điều trị dựa trên mức độ nghiêm trọng của tình trạng đau khổ của cá nhân và chuyên gia sức khỏe tâm thần có thể lên kế hoạch cho một chương trình điều trị dựa trên các giai đoạn điều trị như sau:
Giai đoạn 1 – Người đó rất đau khổ và có hành vi tự hủy hoại bản thân, tự làm hại bản thân hoặc có ý định tự tử, và cảm xúc cực kỳ mất kiểm soát. Trọng tâm của giai đoạn này là kiểm soát hành vi.
Giai đoạn 2 – Hành vi được kiểm soát, nhưng vẫn còn nhiều nỗi đau tinh thần. Chấn thương trong quá khứ cần được giải quyết vào thời điểm này và xác định các kiểu suy nghĩ không lành mạnh.
Giai đoạn 3 – Các mục tiêu được đặt ra, các kỹ năng mới đang được học và trọng tâm là cải thiện các mối quan hệ và lòng tự trọng.
Giai đoạn 4 – Trong giai đoạn này, người đó hướng tới niềm vui và các mối quan hệ lành mạnh hơn. Đối với một số người, điều này bao gồm việc tìm kiếm ý nghĩa sâu sắc hơn thông qua các trải nghiệm tâm linh. Mục tiêu của giai đoạn này là vượt qua bất kỳ cảm giác không hoàn thiện nào.
Làm thế nào để bắt đầu với liệu pháp hành vi biện chứng
Cách tốt nhất để biết liệu DBT có phù hợp với bạn hay không là nói chuyện với một chuyên gia được đào tạo về phương pháp này. Họ sẽ đánh giá các triệu chứng, lịch sử điều trị và mục tiêu trị liệu của bạn để xem liệu DBT có phù hợp hay không.
Nếu bạn hoặc người thân có thể hưởng lợi từ DBT, thì điều quan trọng là phải nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần đã được đào tạo về phương pháp này.
Bạn cũng có thể yêu cầu nhà cung cấp dịch vụ, nhà trị liệu hiện tại hoặc một chuyên gia sức khỏe tâm thần đáng tin cậy khác giới thiệu bạn với một đồng nghiệp chuyên về DBT.
Nếu bạn đã sẵn sàng hồi phục sức khoẻ tâm thần của mình, hoặc mong muốn biết thêm thông tin về liệu trình trị liệu DBT tại Hà Nội, bạn có thể liên hệ phòng tham vấn tâm lý Miền Hải Đăng 035 314 4822 để nhận được sự tư vấn.
